Táo bón là một trong những biểu hiện thường xuyên ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, gây nên những khó chịu cho trẻ trong việc ăn uống, ngủ nghỉ cũng như vui chơi. Vì vậy các bậc phụ huynh cần nhận biết sớm tình trạng táo bón ở trẻ để có phương pháp xử lý kịp thời, giúp con khỏe mạnh.
Nguyên nhân bệnh táo bón ở trẻ sơ sinh
Táo bón ở trẻ sơ sinh là tình trạng chậm đi tiêu. Đối với trẻ uống sữa công thức, việc đại tiện thường diễn ra 1 lần/ngày. Với trẻ bú mẹ, việc đại tiện có thể diễn ra 2-3 lần/ngày. Tuy nhiên, có trẻ 3 ngày đi một lần nhưng phân mềm xốp, trẻ đi dễ dàng thì chưa gọi là táo bón. Còn trẻ 1 đến 2 ngày đi một lần nhưng phân keo dính, cứng, trẻ phải rặn khó khăn thì là táo bón.
Có rất nhiều nguyên nhân táo bón ở trẻ sơ sinh, tuy nhiên có một vài nguyên nhân chính khiến bé gặp phải tình trạng này như sau:
- Trẻ bú không đủ khiến cơ thể trẻ bị mất nước: Với trẻ sơ sinh từ 1 đến 6 tháng tuổi, sữa mẹ vừa là nguồn thức ăn vừa là nguồn cung cấp nước cho cơ thể. Trẻ sơ sinh 1 tháng tuổi bị táo bón có thể do mất nước thường do bú ít vì thời điểm này trẻ chưa nên sử dụng thêm nước ngoài sữa mẹ.
- Trẻ uống sữa công thức dễ bị táo bón: Với những bé chỉ bú mẹ rất hiếm khi bị táo bón do trẻ có khả năng tiêu hóa gần như hoàn toàn thức ăn. Bởi sữa mẹ có sự cân bằng hoàn hảo giữa chất đạm và chất béo, cho nên ngay cả khi bé không đi ngoài trong vài ngày, bé vẫn đi ngoài phân mềm. Tuy nhiên, với những trẻ từ 1 tháng đến trẻ 6 tháng táo bón do dùng sữa công thức thì nguyên nhân có thể do một thành phần nào đó trong sữa khiến bé bị táo bón.
- Do chế độ ăn uống của mẹ: Hầu hết, trẻ sơ sinh còn ít tháng tuổi nên sữa mẹ là nguồn thức ăn thiết yếu nhất đối với trẻ. Vì thế chế độ ăn uống của mẹ ảnh hưởng rất lớn đến dinh dưỡng cũng như sẽ gây táo bón trẻ sơ sinh. Việc mẹ ăn nhiều đồ cay nóng, khó tiêu, ít chất xơ, thiếu dinh dưỡng, chế độ ăn ngủ không hợp lý khiến các chất dinh dưỡng nạp vào cơ thể bé là nguyên nhân gây táo bón sơ sinh.
- Táo bón sơ sinh do bệnh lý: Việc em bé bị táo bón có thể là do bệnh lý xuất phát từ chính cơ thể của bé. Do tổn thương thực thể ở đường tiêu hóa hoặc các dị tật bẩm sinh như: đại tràng bị phình to (bệnh Hipschsprung), bệnh suy giáp trạng (bệnh Myxoedeme) khiến trẻ bị táo bón sớm.
Cách nhận biết sớm táo bón ở trẻ sơ sinh
Trẻ sơ sinh chưa biết nói nên không thể thông báo với bố mẹ khi bị táo bón. Do đó, bố mẹ cần chú ý đến những dấu hiệu bất thường của trẻ để phát hiện kịp thời và có biện pháp khắc phục sớm.
- Tần suất đi đại tiện ít hơn bình thường: Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi thường đi ngoài từ 2-3 lần/ngày. Trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn sẽ ít gặp tình trạng táo bón hơn so với những trẻ uống sữa công thức. Nếu thấy trẻ có biểu hiện đi ngoài ít hơn bình thường, khoảng 1-2 ngày mới đi đại tiện một lần, đặc biệt là trẻ mới sinh dưới 1 tháng, mẹ có thể nghĩ đến trường hợp trẻ bị táo bón.
- Phân cứng, vón cục: Trẻ sơ sinh mắc chứng táo bón phân thường có các đặc điểm nhỏ hình viên, vê tròn có màu đen hoặc xám, phân khô, không có độ ẩm. Đặc biệt nếu mẹ thấy trong phân bé có máu, chứng tỏ hậu môn bé bị tổn thương do táo bón.
- Trẻ quấy khóc, lười ăn hoặc bỏ ăn: Trẻ bỗng dưng quấy khóc vô cớ, biếng ăn và có các biểu hiện nhăn nhó, khó chịu là một trong những dấu hiệu để nhận biết bệnh táo bón sơ sinh. Do thức ăn nạp vào cơ thể bé không được hấp thụ, đào thải nên khiến bé cảm thấy đầy bụng, khó chịu, mệt mỏi. Do vậy, trẻ hay quấy khóc vô cớ, ngủ không sâu giấc. Từ việc thức ăn trong cơ thể không được tiêu hóa nên dẫn đến tình trạng trẻ biếng ăn hoặc bỏ ăn.
- Trẻ bị đầy bụng, khó tiêu: Những em bé bị táo bón bụng lúc nào cũng trong tình trạng phình to và sờ thấy cứng. Điều này chứng tỏ rằng em bé của bạn đang bị khó tiêu, đầy bụng.
Trẻ sơ sinh bị táo bón có nguy hiểm không?
Trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi bị táo bón là hiện tượng thường gặp. Việc 3-4 ngày mới đi đại tiện, có thể vì bé cần thời gian để chuyển hóa tất cả những gì bú vào cơ thể. Nếu bé chỉ có vấn đề này mẹ cũng đừng nên quá lo lắng.
Trẻ sơ sinh bị táo bón, đặc biệt là trẻ dưới 1 tháng tuổi thường xuất hiện những dấu hiệu như: Khó chịu, đầy bụng, chán ăn, xì hơi nặng mùi. Khi đi đại tiện, trẻ phải rặn, phân rắn có khi thành viên như phân dê. Trẻ thường khóc ré lên vì đau do nứt rách hậu môn. Đây là những dấu hiệu mẹ có thể quan sát thấy ở trẻ.
Táo bón có thể kéo dài vài ngày đến vài tuần nhưng cũng có những trường hợp trẻ bị táo bón kéo dài đến vài tháng. Táo bón nếu không được điều trị sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe trẻ như biếng ăn, ăn khó tiêu, chướng bụng, đầy hơi, chậm lớn, suy dinh dưỡng. Những chất độc hại trong phân nếu không được thải ra ngoài hàng ngày, nếu tích tụ lại trong ruột lâu ngày có thể bị hấp thụ trở lại vào máu gây hại cho sức khỏe của trẻ.
Trẻ bị táo bón mẹ nên ăn gì?
Trong 6 tháng đầu đời trẻ hoàn toàn bú sữa mẹ. Nếu trẻ bị táo bón mẹ cần tìm hiểu nguyên nhân để có hướng xử lý kịp thời.
Việc đầu tiên mẹ cần làm khi trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi bị táo bón là cho bé uống nhiều nước. Lẽ ra bé chỉ được bú sữa mẹ trong khoảng thời gian này nhưng vì bé bị táo bón, mẹ nên cho bé uống một ít nước, khoảng 100-200ml nước/ngày.
Song song đó, mẹ cần cải thiện chế độ dinh dưỡng của mình. Mẹ phải uống nhiều nước, khoảng 2,5-3 lít nước lọc mỗi ngày. Thực đơn mỗi bữa ăn cần có nhiều rau xanh, hoa quả chín có tính chất nhuận tràng. Một số loại rau tốt cho hệ tiêu hóa của mẹ và bé như: Rau khoai lang, rau dền, mồng tơi, chuối, đu đủ,… Ngoài ra, hàng ngày mẹ có thể ăn thêm sữa chua. Trong thời gian cho con bú, mẹ không được dùng thực phẩm nóng, có chất kích thích. Trẻ có thể hấp thụ những chất này thông qua nguồn sữa mẹ. Và điều này hoàn toàn không tốt cho hệ tiêu hóa cũng như sự phát triển của bé.
Massage trị táo bón cho bé cưng
Massage là cách trực tiếp mà mẹ có thể giúp việc đi tiểu của bé trở nên dễ dàng. Mẹ có thể áp dụng một vài cách massage sau đây cho bé:
- Massage theo khung đại tràng: Khi bé sơ sinh bị táo bón, mẹ dùng 2 ngón tay trỏ và ngón giữa đặt lên bụng, chỗ gần với rốn của bé, ấn nhẹ và xoay theo chiều kim đồng hồ từ phải sang trái. Mỗi lần thực hiện khoảng 200 cái, mỗi ngày thực hiện 3-4 lần cách nhau giữa 2 bữa ăn để kích thích làm tăng nhu động ruột.
- Massage động tác đạp xe đạp: Mẹ lắm lấy hai cổ chân của bé, di chuyển hai chân theo động tác đẹp xe đạp. Động tác này giúp chuyển động kích thích nhu động ruột, giúp việc đi đại tiện trở nên dễ dàng.
- Co duỗi gối: Đây cũng là một động tác dễ dàng và vui với bé. Mẹ nắm hai cổ chân của bé, đẩy về phía bụng để hai gối gập lại, giữ lại trong vài giây. Sau đó, nhẹ nhàng kéo chân bé duỗi thẳng trở lại. Lặp lại động tác trong khoảng 10 phút bé sẽ thoát khỏi tình trạng đầy hơi.
Những động tác massage trên đều kích thích nhu động ruột của bé, giúp bé thoát khỏi tình trạng đầy hơi, ngăn ngừa táo bón vô cùng hiệu quả.
Để cải thiện tình trạng trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi bị táo bón, hàng ngày mẹ nên dành thời gian massage cho bé. Bên cạnh việc chống táo bón, nhuận tràng việc massage còn giúp bé phát triển tốt hơn. Chiều cao của bé khi lớn lên cũng được cải thiện.
Mẹ cũng nên đảm bảo cho bé bú đủ sữa. Nguồn sữa mẹ mát lành luôn là thực phẩm tốt nhất cho sự phát triển của bé, không gì thay thế được. Vì thế, để cải thiện tình trạng táo bón của bé, mẹ nên ăn những thực phẩm “mát”, tốt cho sức khỏe mẹ nhé!