Kỳ nam – Trầm hương là những sản vật quý hiếm, thời xưa thường được dùng để cống nạp, biếu tặng trong giới quý tộc. Ngày nay kỳ nam trầm hương cũng chỉ có giới nhà giàu tài phiệt mới sử dụng. Để tìm hiểu rõ hơn về 2 loại này, hãy cùng tìm hiểu bài viết dưới đây!
Mô tả dược liệu kỳ nam – trầm hương
Kỳ nam – trầm hương là phần gỗ thơm hình thành trên thân cây Dó Bầu. Những vết thương trong quá trình sinh trưởng và phát triển được bảo vệ bởi một lớp nhựa, lâu dần chỗ bị thương biến thành Trầm hương, trong đó có trầm và kỳ. Chúng có dược tính giống nhau nhưng kỳ lại đắt hơn trầm 10-20 lần do kỳ có nhiều tinh dầu hơn, mất nhiều thời gian hình thành và hiếm gặp hơn trầm rất nhiều.
- Đặc điểm của cây kỳ nam trầm hương.
- Thân gỗ to, chiều cao từ 30-40m
- Vỏ ngoài màu xám tro
- Phiến lá mỏng, hình thuôn, rộng 3-6cm, dài 8-10cm, được phủ lông mịn trên các rãnh.
- Hoa mọc từng chùm, hoặc từng tán; có màu trắng xám.
- Quả hình lê, rộng 3cm, dài 4cm.
- Bộ phận dùng.
Phần gỗ hóa trầm thường xuất hiện ở những cây kỳ nam già và nhiễm loại nấm Cryptosphaerica.
- Phân bố
Ở Việt nam, kỳ nam thường mọc nhiều ở Nghệ An, Đà Nẵng, Quảng Nam..
- Thu hoạch – sơ chế
Lấy những phần gỗ đã hóa trầm và đem chẻ thành các mảng rồi đem đi phơi khô trong bóng râm. Cuối cùng đem đi tán bột mịn để dùng.
- Bảo quản
Tránh để dược liệu ở nơi có nhiệt độ cao và ánh nắng trực tiếp.
- Thành phần hóa học
Metoxybenzalaceton chiếm đến 53% trong thành phần hóa học của kỳ nam-trầm hương. Tiếp theo benzylaceton, terpen alcol lần lượt là 26 và 11%.
Vị thuốc kỳ nam- Trầm hương
- Tính vị:
Vị cay, đắng.
- Quy kinh:
Kinh Tỳ. Vị và Thận.
- Tác dụng
- Dược phẩm: Kỳ nam – trầm hương là thuốc kháng khuẩn tự nhiên tốt nhất, có thể thúc đẩy sự cải thiện các cơ quan nội tạng và chức năng tuần hoàn của cơ thể con người. Nó chủ yếu điều hòa khí, giảm đau, làm sạch cổ họng, cải thiện khả năng miễn dịch và đặc biệt tốt cho tim.
- Hương vị: Hương thơm của kỳ nam thanh lịch và quý phái. Vào thời cổ đại, đó là một trò chơi trong nhà của các quý tộc hoàng gia Nhật Bản. Lấy trà, hoa, hương là 3 thứ thể hiện sự tôn trọng và hiếu khách.
- Hương liệu: Kể từ thời nhà Hán, gia đình hoàng gia đã hiến tế cho các vị thần, cầu nguyện phước lành, cầu nguyện cho chư Phật, thờ các vị thần, thắp nhang trong nhà và kỳ nam là hương quan trọng nhất.
Cách dùng – liều lượng
Kỳ nam trầm hương được sử dụng ở dạng bột hoặc viên, dùng từ 1-4g/ngày.
Một số bài thuốc trị bệnh từ kỳ nam – trầm hương
- Bài thuốc chữa trị chứng suyễn do hư hàn
Gừng tươi 8g, phụ tử 12g và trầm hương 2g sắc uống hàng ngày.
- Bài thuốc chữa hen khí phế quản
Trắc bách diệp 3g và trầm hương 1.5g. Đem tán bột mịn và uống trước khi ngủ.
Lưu ý: Người âm hư hỏa vượng không áp dụng bài thuốc này.
- Bài thuốc trị đau dạ dày, đau bụng và nôn mửa
Nhục quế, đinh hương và trầm hương mỗi vị 10g, hoàng liên và bạch đậu khấu mỗi vị 8g. Đem dược liệu tán nhỏ, mỗi lần dùng 1g. Sử dụng nước nóng chiêu thuốc, ngày uống từ 3 – 4 lần.
- Bài thuốc trị bệnh nặng gây nôn ói và phát nấc liên tục
Hạt tía tô, đậu khấu và trầm hương các vị bằng lượng nhau 4 – 6g đem sắc với nước uống và dùng hết trong ngày.
- Bài thuốc hỗ trợ điều trị nam giới bị suy giảm chức năng sinh lý, thường xuyên lạnh ở bụng dưới và chân tay
Chích cam thảo, ngũ vị tử, quế chi, nhân sâm và bột trầm hương đem hãm với nước sôi trong 10 – 15 phút và dùng uống hằng ngày.
- Bài thuốc trị kinh giãn đàm quyết do hàn đàm nội bế và chứng trúng phong khí bế (đột quỵ, lên cơn động kinh, hàm răng nghiến chặt)
Nghiền thành bột nhũ hương, băng phiến và dầu tô hợp hương mỗi vị 20g, tỳ bạt, chu sa, bạch truật, thanh mộc hương, xạ hương, đinh hương, tê giác, hương phụ, trầm hương, kha tử, an tức hương và bạch đàn hương mỗi vị 40g. Cho thêm mật ong làm thành viên (4g). Ngày sử dụng từ 1-2 lần, mỗi lần 1 viên uống với nước ấm.
- Bài thuốc trị viêm dạ dày
Tán thành bột mịn và trộn đều đinh hương 3g, nhục quế 3g, ba đậu sương 0.5g và trầm hương 2g. Dùng với nước ấm, mỗi lần 0.5-1g.
Cách nhận biết gỗ kỳ nam
- Lượng dầu: Các chuyên gia thường đánh giá hàm lượng dầu của kỳ nam bằng cách quan sát màu sắc. Thông thường độ dầu của kỳ nam rất cao, độ dầu càng cao thì kỳ nam càng tốt.
- Mùi vị: Mùi vị được sử dụng để phân biệt xem đó có phải là mùi hương của kỳ nam hay không, trầm hương kỳ nam tiết ra dầu thông qua “lỗ chân lông”, vì vậy dầu càng mịn và càng đặc thì càng tốt. Nếu đường tiết dầu không rõ ràng, hoặc không có đường dầu nào cả, chắc chắn đó kỳ nam giả.
- Hương vị: Kỳ nam nó là một mùi hương tự nhiên, ngọt ngào và mát mẻ, không có mùi dầu trong một thời gian dài. Hương vị của nó sẽ thay đổi theo sự thay đổi của nhiệt độ thời tiết theo từng mùa. Gỗ kỳ nam trầm hương giả hầu hết được làm từ tinh chất, mùi vị nhân tạo, cay nồng và thậm chí là nấm mốc. Kỳ nam được trồng nhân tạo, hương vị rất khác với kỳ nam tự nhiên.
Phân loại kỳ nam, gồm 4 loại:
- Bạch kỳ: bên ngoài màu đen và bên trong màu trắng. Màu sắc của Bạch kỳ đậm hơn, chủ yếu là màu nâu vàng, các đốm và kết cấu rõ ràng hơn. Phần gỗ có màu trắng, trọng lượng nhẹ, nhựa đầy, mùi hương đậm.
- Hoàng Kỳ: nó có màu hơi vàng, với các chồi màu nâu sẫm. Bề mặt cắt dầu có màu vàng hơn và ít màu xanh lá cây hơn. Hương trầm rất ngắn và có hương thơm phong phú, hương thơm ngọt ngào và nhẹ nhàng không kéo dài.
- Hắc kỳ : nó là một cây nằm ở khu vực rừng ngập mặn gần bờ biển, nó đã được ngâm trong nước biển hàng trăm năm. Mùi đầu tiên của hắc kỳ dường như có vị nước biển mặn. Hắc kỳ là một loại trầm hương quý hiếm, và nó hoàn toàn tự nhiên và nguyên bản. Về ngoại hình, màu đen và hơi cứng, và tất cả chúng đều có dầu, thường được sử dụng bởi các bác sĩ y học Trung Quốc.
- Thanh kỳ: Gỗ có màu ánh tím xanh, có loại ít dầu thì chất gỗ khô và cứng, loại nhiều dầu thì chất gỗ mềm hơn.
Thận trọng – Lưu ý khi sử dụng kỳ nam trầm hương
- Hãy lựa chọn cơ sở kinh doanh kỳ nam- trầm hương có uy tín để tránh bị lừa đảo, mua phải hàng giả và hàng kém chất lượng.
- Không sử dụng dược liệu này với người bị âm hư hỏa vượng và phụ nữ mang thai.
Kỳ nam- trầm hương là một trong những sản vật quý hiếm. Trên thị trường có giá lên đến vài tỷ đồng. Vì vậy để tránh được tiền mất tật mang hãy tìm hiểu thật kỹ trước khi có ý định mua. Hy vọng bài viết giúp các bạn hiểu rõ hơn về dược liệu quý này.