Xạ đen là một loại dược liệu được sử dụng nhiều trong các bài thuốc, chúng có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh về gan như ung thư, ổn định huyết áp. Tuy nhiên cách dùng như thế nào, lợi ích và tác hại của cây xạ đen cụ thể ra sao? Cần tìm hiểu kĩ trước khi sử dụng để hạn chế nguy cơ gặp phải tác dụng phụ không mong muốn.
Cây Xạ Đen
- Tên khác: xạ đen cuống, xạ cái, bách giải, cây Dót, Su bao hou ke shu (tiếng Trung Quốc), đồng triều, bạch vạn hoa, quả nâu, cây ung thư…
- Tên khoa học: Ehretia asperula Zoll. & Mor.
- Họ: Vòi voi (Boraginaceae)
Mô tả cây Xạ đen
1. Đặc điểm
Xạ đen là loại cây bụ trườn có chiều cao 3 – 5m, cành non thường có lông mụn và có màu nâu xám. Lá cây mọc so le thành từng lá đơn, không có khía răng cưa mà hình bầu dục. Hai mặt của lá có thể nhẵn hoặc có phần lông ở dưới dọc theo gân lá.
Phần hoa của lá thường nhỏ và mọc ở đầu cành có đường kính từ 4 – 6cm. Quả cây Xạ đen là quả hạch khi chín có màu cam hoặc màu đỏ với đường kính từ 4 – 4mm.
2. Phân bố
Xạ đen thường mọc ở vùng núi nơi có ánh sáng và độ ẩm cao. Cụ thể thường tập trung nhiều ở Hòa Bình, Ninh Bình, Hà Nan, Gia Lai…
3. Bộ phận dùng
- Thân, cành, lá
4. Thu hái – sơ chế
Có thể thu hoạch loài cây này vào bất cứ thời điểm nào trong năm.
5. Bào chế thuốc
Bộ phận của cây Xạ đen được cắt thành từng đoạn và đem phơi khô.
6. Bảo quản
Sauk hi nguyên liệu đã được làm khô thì nên giữ ở nơi khô thoáng, tránh tình trạng ẩm thấp và có thể gây mốc, làm giảm hiệu quả của thuốc.
7. Thành phần hóa học
Thành phần có trong cây xạ đen có rất nhiều hoạt chất như tannin, flavonoid, polyphenol, acid amin, triterpenoid, cyanoglycosid, đường khử.
Vị thuốc Xạ đen
1. Tính vị
Theo đông y, xạ đen có vị đắng nhạt, tính hàn
2. Quy kinh
Kinh Can
3. Tác dụng dược lý và chủ trị của xạ đen
Xạ đen có các tác dụng chữa ung nhọt, lở loét, rối loạn tiêu hóa, mát huyết, giúp thông kinh lợi niệu. Chuyên dùng để điều trị mất ngủ, viêm gan, vô sinh… Ngoài ra còn có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh ung thư.
4. Cách dùng và liều lượng
Xạ đen mỗi ngày nên dùng từ 15 – 20g sắc lấy nước để uống hoặc kết hợp với các nguyên liệu khác để tăng hiệu quả điều trị bệnh.
Bài thuốc sử dụng Xạ đen
Từ những công dụng của cây xạ đen trên đây, đông y có rất nhiều bài thuốc trị bệnh hiệu quả mà bạn có thể tham khảo và áp dụng như:
1. Dùng xạ đen thông kinh, lợi tiểu, giải nhiệt
- Chuẩn bị: 15g xạ đen, 12g kim ngân hoa
- Cách dùng: Các vị thuốc đã phơi khô đem sao vàng rồi hãm như nước chè.
Uống hết thuốc trong ngày.
2. Tăng cường hệ miễn dịch, giảm căng thẳng, phòng chống tiểu đường, ung thư
- Chuẩn bị: 15g xạ đen, 15g giảo cổ lam và 15g nấm linh chi
- Cách dùng: Dùng tất cả nguyên liệu trong 1 thang thuốc và sắc uống hàng ngày.
3. Hỗ trợ điều trị ung thư
- Chuẩn bị: 30g xạ đen, 20g cỏ lưỡi rắng và 6g cam thảo dây
- Cách sử dụng: Dùng tất cả nguyên liệu trong 1 thang thuốc rồi hãm trong ấm như hãm nước chè Uống hết trong ngày
4. Xạ đen hỗ trợ điều trị các bệnh về gan
- Chuẩn bị: 50g xạ đen, 30g cà gai leo và 10g mật nhân
- Cách dùng: Cho tất cả nguyên liệu trong 1 thang thuốc rồi cho vào nấu cùng với khoảng 2 lít nước trong khoảng 15 phút. Lúc này tinh chất của các nguyên liệu sẽ tan dần trong nước.
Dùng uống thay nước hàng ngày. Nhớ không được để qua đêm
Ngoài ra còn nhiều bài thuốc khác về cây xạ đen để điều trị bệnh. Bạn có thể tham khảo thêm để tận dụng khả năng chữa bệnh của nguyên liệu này.
Kiêng kỵ
- Không dùng xạ đen trong trường hợp phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, không dùng cho trẻ nhỏ.
- Bệnh nhân có vấn đề về thận khi sử dụng phải tham khảo ý kiến của bác sĩ.
- Không được dùng nước xạ đen đã để qua đêm
Tác hại của Xạ đen
Sử dụng xạ đen phải đúng cách, nếu không có thể gây ra một số tác hại đối với người bệnh như:
- Khi dùng nhiều có thể gây hoa mắt chóng mặt, đau đầu
- Không nên dùng thuốc đã để qua đêm vì có thể bị hỏng dẫn đến đầy bụng, đi ngoài.
- Có thể làm bệnh nhân buồn ngủ do có tác dụng an thần. Vì vậy không nên pha quá đậm đặc, nhất là vào buổi sáng có thể làm ảnh hưởng đến tinh thần làm việc của bạn trong cả một ngày.
- Có thể gây tác dụng phụ ở những người bị khối u, khiến bệnh nhân căng thẳng mệt mỏi và các cơn đau trầm trọng hơn. Khi thấy hiện tượng này, cần ngưng dùng thuốc.
Xạ đen có rất nhiều công dụng hữu ích đối với sức khỏe con người, nhưng do vị thuốc vẫn tiềm ẩn nguy cơ gặp phải tác dụng phụ nên cần phải tìm hiểu kỹ trước khi sửu dụng.
Trên đây là tất cả các thông tin về cây Xạ đen, nếu có bất cứ thắc mắc nào về loại cây này cũng như bài thuốc trị bệnh hãy hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc các thầy thuốc để có tư vấn chuẩn xác nhất.